Hướng Dẫn Oxy Liệu Pháp Cho Người Mắc Covid-19 Điều Trị Tại Nhà
Điều trị oxy tại nhà cho người bị nhiễm Covid -19 hiện nay đã được triển khai tại một số quốc gia và một số địa phương ở Việt Nam. Tuy nhiên, bên cạnh việc dùng thuốc theo khuyến cáo đã được hướng dẫn rõ ràng và cụ thể của ngành y tế. Thì việc sử dụng Oxy tại nhà hiện nay luôn được người bệnh, gia đình người bệnh và cộng đồng quan tâm. Bởi nó là một lĩnh vực điều trị phức tạp, cần có sự tham vấn chuyên môn của các cán bộ y tế( CBYT) tại các đơn vị chăm sóc tại nhà và các khu cách ly tập trung.
Hướng Dẫn Oxy Liệu Pháp Cho Người Mắc Covid-19 Điều Trị Tại Nhà
Mục đích sử dụng Oxy tại nhà bệnh nhân covid 19
Theo hướng dẫn điều trị, bệnh nhân Covid-19 không triệu chứng hoặc có triệu chứng nhẹ có thể điều trị tại nhà. Các triệu chứng nhẹ gồm: Sốt, ho, đau nhức cơ, đau họng , rối loạn tiêu hóa nhẹ, mất mùi, mất vị giác, không khó thở khi nghỉ ngơi và có SpO2 > 95%.
Tuy nhiên một số bệnh nhân trong quá trình theo dõi điều trị tại nhà, có sự sụt giảm SpO2 < 94% do tổn thương phổi do Covid -19 ( thường đi kèm ho, cảm giác khó thở hoặc thở nhanh trên 24 lần / phút) thì có thể sử dụng oxy trong khi chờ đợi sự theo dõi đánh giá của CBYT thực hiện nhiệm vụ chăm sóc tại nhà.
Cung cấp oxy kịp thời, giúp bệnh nhân không diễn tiến qua giai đoạn nặng. Giúp
giảm nguy cơ tử vong ở bệnh nhân mắc Covid -19
Một số lưu ý khi thở tại nhà ở bệnh nhân bị Covid-19
1. Chỉ áp dụng cho những người bệnh có máy theo dõi chỉ số oxy trong máu ( máy đo SpO2) và có bình oxy y tế hoăc máy tạo oxy
2. Máy tạo oxy hoặc bình oxy phải đặt ở những khu vực đảm bảo bảo phòng chống cháy nổ, không hút thuốc khi sử dụng oxy
3. Oxy là một liệu pháp điều trị như thuốc vì vậy phải sử dụng đúng chỉ định. Không được lạm dụng vì thở Oxy nguyên chất liều cao có thể gây xẹp phổi, tổn thương phổi không hồi phục.
Chỉ định oxy điều trị tại nhà tạm thời cho bệnh nhân Covid -19
Đo nồng độ oxy trong máu và áp dụng hướng dẫn trong bảng sau:
Những điều cần lưu ý khi sử dụng máy SpO2 cho bệnh nhân sử dụng tại nhà
+ Chỉ đo khi người bệnh ở trạng thái nghỉ ngơi: Không đo khi vừa mới vận động xong ( cần nghỉ ngơi ít nhất 15 phút rồi mới bắt đầu đo)
+ Vị trí do thường là ngón giữa tay phải, hoặc ngón trỏ, không sơn móng tay, móng tay cắt ngắn và không có vết thương. Đọc kết quả sau 5 giây khi máy hiển thị hết các chỉ số.
+ Không kẹp SpO2 trên cùng 1 ngón tay quá 2h đồng hồ. Nếu quá 2 tiếng cần đổi vị trí qua ngón khác.
Không kẹp SpO2 trên cùng 1 ngón tay quá 2h đồng hồ
+ Một số trường hợp bệnh nhân sẽ có SpO2 sẽ giảm thấp hơn so với bình thường: Người hút thuốc lá, huyết áp thấp, thiếu máu, phụ nữ có thai, người mắc các bệnh về hô hấp mãn tính( bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, di chứng lao phổi, phổi xơ hóa), xơ cứng bì, rồi loạn nhịp tim( rung nhĩ, nhịp tâm thu, nhịp tim nhanh,..). Lưu ý ngón tay quá lớn hoặc quá bé sẽ làm kết quả đo không chính xác. Cần lựa chọn dòng máy phù hợp với đối tượng sử dụng để tránh tình trạng này.
+ Khi chỉ số SpO2 lúc nghỉ ngơi ≥ 3% so với bình thường là dấu hiệu báo động của tổn thương phổi có suy hô hấp ở bệnh nhân Covid -19. Lúc này cần báo ngay cho cơ quan y tế để xin tư vấn điều trị hoặc chuyển tuyến
+ Không được nhìn vào ánh đèn máy SpO2 lúc đang đo vì nó gây hại cho mắt. Không thay pin máy SpO2 khi để cạnh máy Oxy vì dêc gây cháy nổ.
Các bước sử dụng Oxy tại nhà cho bệnh nhân Covid -19 cần tuân thủ:
Bước 1: Kiểm tra SpO2 theo hướng dẫn ở trên, mở van bình oxy, điều chỉnh van đồng oxy ở mức bắt đầu là 1 lít/phút( Viên bi ở ngang mức 1 lít), kiểm tra bình làm ẩm thấy sủi bong bóng.
Bước 2: Gắn dây oxy vào mũi cho bệnh nhân theo đúng hướng dẫn, không áp dụng mặt nạ trong trường hợp này. Mặt nạ oxy chỉ áp dụng cho máy thở dòng cao trong bệnh viện.
Bước 3: Kiểm tra oxy sau 15 -30 phút. Nếu SpO2 không tăng, vẫn < 94% thì tăng lên mức 2 lít – 3 lít – 4 lít- 5 lít ….10 lít/ phút cho tới khi nào thấy bệnh nhân đáp ứng tăng oxy trở lại thì dừng lại cứ 15-30 phút đo lại 1 lần.
Khi thấy bệnh nhân SpO2 ổn định, giảm từ từ xuống mức thấp nhất. Tiếp tục theo dõi, nếu ổn định cho thở ở mức 1 lít sau 15-20 phút rồi ngưng oxy cho bệnh nhân thở không khí bình thường.
Lưu ý: Nên mở oxy trước khi gắn dây vào mũi, để tránh trường hợp gắn dây oxy vào mũi và mở oxy quá mức lưu lượng cao vào phổi gây nguy hiểm.
Nguồn: Hướng dẫn sử dụng oxy tại nhà cho bệnh nhân Covid -19 của GS.TSKH Dương Quý Sĩ – Phó Chủ tịch Hội Hô Hấp Việt Nam